Bạn đã bao giờ gặp khó khăn khi giải các bài toán hữu cơ? Để giúp bạn giải quyết những vấn đề đó một cách nhanh chóng, chúng tôi sẽ chia sẻ với bạn công thức tính độ bất bão hòa của các hợp chất hữu cơ. Đây là công thức quan trọng để xác định số liên kết pi và vòng trong một hợp chất, giúp bạn thấy rõ hơn cấu trúc của chúng.
1. Công thức tính độ bất bão hòa hợp chất hữu cơ
Để tính độ bất bão hòa của một hợp chất có công thức CxHyOzNtXr (X là halogen), ta sử dụng công thức sau:
Độ bất bão hòa = k=2x−y+t−r+22
2. Bạn nên biết
- Công thức tính độ bất bão hòa chỉ áp dụng cho hợp chất cộng hóa trị.
- Các nguyên tố hóa trị II như oxi, lưu huỳnh không ảnh hưởng tới độ bất bão hòa.
- Có một số dạng/công thức hợp chất thường gặp, ví dụ:
- CnH2n+2 (chỉ chứa nối đơn, mạch hở)
- CnH2n (có 1 nối đôi, mạch hở hoặc vòng no)
- CnH2n-2 (có 1 nối ba, mạch hở hoặc 2 nối đôi, mạch hở hoặc 1 nối đôi 1 vòng …)
- CnH2n-6 (chứa vòng benzen …)
- CxHyO (dạng R-OH; R-O -R’, R-CHO, R-CO-R’)
- CxHyO2 (dạng R-COOH, R-COO -R’, HO-R-CHO…)
- CxHyN (dạng R-NH2; R1-NH-R2,…)
3. Bài tập minh họa
Câu 1: Công thức CxHyOzNt có độ bất bão hòa là:
A. (2x – y + t + 2)/2
B. (2x – y + t + 2)
C. (2x – y – t + 2)/2
D. (2x – y + z + t + 2)/2
Hướng dẫn: k=2x−y+t+22
Đáp án A
Câu 2: Vitamin A có công thức phân tử C20H30O, có chứa 1 vòng 6 cạnh và không có chứa liên kết ba. Số liên kết đôi trong phân tử vitamin A là:
A. 7.
B. 6.
C. 5.
D. 4.
Hướng dẫn: Độ bất bão hòa là: k=2.20−30+22=6, mà k=v+π. Vì v=1, nên π=5. Do hợp chất không chứa liên kết ba, số liên kết đôi trong phân tử vitamin A là 5.
Đáp án C
Câu 3: Chất nào sau đây có số liên kết π nhiều nhất (mạch hở)?
A. C3H9N.
B. C2H5N.
C. C4H8O3.
D. C3H4O4.
Hướng dẫn: Do các chất đều mạch hở ⇒ k = π + v = π.
A. π = k = (2 × 3 + 2 + 1 – 9) ÷ 2 = 0.
B. π = k = (2 × 2 + 2 + 1 – 5) ÷ 2 = 1.
C. π = k = (2 × 4 + 2 – 8) ÷ 2 = 1.
D. π = k = (2 × 3 + 2 – 4) ÷ 2 = 2.
⇒ C3H4O4 chứa nhiều liên kết π nhất.
Đáp án D
Với những kiến thức trên, bạn hi vọng rằng bạn sẽ tự tin hơn khi giải quyết những bài toán về độ bất bão hòa của hợp chất hữu cơ. Đừng quên tham khảo thêm các công thức và bài tập khác trên trang web fptskillking.edu.vn để nắm vững kiến thức môn Hóa học lớp 11.
