Nội dung
Giới thiệu
Trên con đường tu tập Đạo Phật, chúng ta không thể tránh khỏi việc tìm hiểu về khái niệm “Tâm”. Tâm là linh hồn của con người, nơi sinh ra suy nghĩ, cảm xúc và nhận thức. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào khái niệm “Tâm” trong đạo Phật để áp dụng vào cuộc sống hướng tới giác ngộ giải thoát.
I. Hiểu “Tâm” theo Phật giáo nguyên thủy
Theo đạo Phật, tâm là ông chủ chỉ huy, tạo tác hành động của con người. Tâm có thể chia thành hai loại: Tâm phàm phu và Tâm thanh tịnh. Tâm phàm phu là tâm bị ô nhiễm, chấp ngã, chấp pháp, tham lam và ích kỷ. Tâm thanh tịnh là tâm trong sạch, vô lượng, không bị trói buộc bởi tham sân si mê. Đức Phật ví tâm phàm phu như hồ nước đục và tâm thanh tịnh như hồ nước trong.
II. Hiểu “Tâm” theo A-tỳ-đàm (Vi-diệu-pháp)
Theo A-tỳ-đàm (Abhidhama), tâm là sự biết và nhận thức về đối tượng. Có hai loại tâm: Tâm thức và Tâm sở. Tâm thức là biết không lời, đồng bộ và tức khắc. Tâm sở là năng lực nhận thức thông qua các giác quan. A-tỳ-đàm phân tích tâm rất chi tiết trên hai phương diện Vật lý và Tâm lý của con người.
III. Hiểu “Tâm” theo quan niệm của Duy Thức học
Duy Thức học chia tâm thành 8 tâm vương và 51 tâm sở. Tâm vương là tâm biết của sáu căn tiếp xúc với sáu trần. Mạt-na thức (hay Ý căn) là căn cứ phát sinh Ý thức. Ý thức có ba hình thái nhận thức: Hiện lượng, Tỷ lượng và Phi lượng. Duy Thức học phân tích tâm rất chi tiết trên cơ sở Vật lý và Tâm lý của con người.
IV. Tâm theo quan niệm của Thiền tông
Thiền tông chủ trương “trực chỉ nhân tâm kiến tánh thành Phật”, tức chỉ thẳng tâm người thấy tánh thành Phật. Tâm của người chưa biết tu tập thường sống với nhiều tâm trạng khác nhau, được gọi là Vọng tâm. Tâm tự biết của con người, không lời, an nhiên và tự tại, được gọi là Chân tâm hay Tánh giác.
Tóm kết
Tâm là cái biết, nhận thức và tánh biết của con người. Tâm có thể là Vọng tâm, tâm phàm phu hay Chân tâm, tâm thanh tịnh. Tìm hiểu về tâm giúp chúng ta tu tập, thanh lọc thân tâm và tiến tới giác ngộ giải thoát. Hãy trân trọng và chăm sóc tâm hồn của chúng ta để tìm được sự an lạc và hạnh phúc trong cuộc sống.
