Đường saccarozo và glucozơ là hai loại đường có nhiều ứng dụng trong đời sống và sản xuất. Những dạng bài tập liên quan đến hai chất này thường xuất hiện trong các đề thi môn Hóa học. Để hiểu rõ hơn về tính chất và công thức hóa học của đường saccarozo và glucozơ, hãy đọc ngay bài viết dưới đây.
Đường Saccarozo – Loại Đường Phổ Biến
Đường saccarozo có mặt trong nhiều loại thực vật khác nhau, và là thành phần chính của nhiều loại đường thông dụng như đường mía, đường củ cải và đường thốt nốt.
Công thức hóa học của đường Saccarozo
Công thức hóa học của đường saccarozo là C12H22O11. Để xác định cấu trúc phân tử của loại đường này, chúng ta cần dựa vào thông tin từ các thí nghiệm như sau:
- Khi phản ứng đường saccarozo với dung dịch Cu(OH)2, ta thu được dung dịch màu xanh lam. Điều này cho thấy trong phân tử của saccarozo có các nhóm OH nằm liền kề nhau.
- Dung dịch saccarozo không phản ứng với bạc và không bị oxi hóa bởi nước brom. Do đó, phân tử saccarozo không có nhóm CH=O.
- Khi đun nóng saccarozo với axit vô cơ, ta thu được glucozơ và fructozơ.
Dựa vào những kết quả trên, ta có thể kết luận rằng trong phân tử saccarozo có gốc α-glucozơ và β-fructozơ. Hai gốc này liên kết với nhau thông qua nguyên tử oxi giữa C1 của glucozơ và C2 của fructozơ. Liên kết này được gọi là liên kết glicozit.
Tính chất vật lý và trạng thái tự nhiên của đường Saccarozo
Đường saccarozo tồn tại ở dạng kết tinh và không màu trong tự nhiên. Đây là một hợp chất có vị ngọt và dễ hòa tan trong nước. Nhiệt độ nóng chảy của đường saccarozo là 185 độ C.
Tính chất hóa học của đường Saccarozo
Dựa trên công thức hóa học của đường saccarozo, ta có thể suy ra một số tính chất hóa học của loại đường này.
- Phản ứng với Cu(OH)2: Dung dịch đường saccarozo phản ứng với Cu(OH)2 và tạo thành phức hợp đồng màu xanh lam.
- Phản ứng thủy phân: Trong môi trường axit vô cơ và nhiệt độ cao, đường saccarozo sẽ bị thủy phân và tạo thành hỗn hợp glucozơ và fructozơ.
Đường Glucozơ – Loại Đường Cung Cấp Năng Lượng
Đường glucozơ có thể được tìm thấy trong các bộ phận của cây như rễ, hoa, lá, đặc biệt là trong các loại quả khi chín. Loại đường này còn được gọi là đường nho, bởi vì glucozơ tồn tại một lượng lớn trong quả nho chín. Ngoài ra, mật ong cũng chứa khoảng 30% đường glucozơ. Glucozơ cũng có mặt trong cơ thể của động vật và con người, đặc biệt là trong máu người.
Công thức hóa học của đường Glucozơ
Công thức hóa học của đường glucozơ là C6H12O6. Để xác định công thức phân tử của glucozơ, chúng ta cần dựa vào thông tin từ các thí nghiệm như sau:
- Glucozơ phản ứng tráng bạc và bị oxi hóa bởi nước brom. Điều này cho thấy trong phân tử glucozơ có nhóm CH=O.
- Glucozơ phản ứng với dung dịch Cu(OH)2 và tạo thành một dung dịch màu xanh lam. Điều này ám chỉ rằng công thức cấu tạo của glucozơ có nhiều nhóm OH nằm kề nhau.
- Glucozơ tạo ra sản phẩm este có chứa 5 gốc axit CH3COO, cho thấy phân tử có đến 5 nhóm OH.
- Khi khử hoàn toàn glucozơ, ta thu được hexan. Vì vậy, ta có thể nói rằng trong phân tử glucozơ có 6 nguyên tử C tạo thành một mạch không phân nhánh.
Kết hợp tất cả các kết quả trên, chúng ta có thể xác định công thức cấu tạo của glucozơ ở dạng mạch hở: CH2OH(CHOH)4CHO.
Cấu trúc phân tử của Glucozơ
Ở dạng mạch hở, cấu trúc phân tử của glucozơ là: CH2OH-CHOH-CHOH-CHOH-CHOH-CH=O.
Trong dung dịch, glucozơ chủ yếu ở dạng mạch vòng (α-glucozơ và β-fructozơ). Nhóm -OH ở C5 cộng vào nhóm >C=O sẽ tạo thành hai dạng vòng 6 cạnh α và β. Trong trường hợp nhóm -OH đính với C1, nhóm sẽ nằm dưới mặt phẳng của vòng 6 cạnh (α-) hoặc nằm trên mặt phẳng của vòng 6 cạnh (β-).
Tính chất vật lý và trạng thái tự nhiên của đường Glucozơ
Glucozơ tồn tại ở dạng chất rắn kết tinh, không màu trong tự nhiên. Hợp chất dễ tan trong nước, có vị ngọt, nhưng không ngọt bằng saccarozo. Nhiệt độ nóng chảy của glucozơ là 146 độ C (ở dạng α) và 150 độ C (ở dạng β).
Tính chất hóa học của đường Glucozơ
Dựa trên công thức hóa học của đường glucozơ, ta có thể suy ra một số tính chất hóa học quan trọng của loại đường này.
- Tính chất của ancol đa chức: Glucozơ phản ứng với Cu(OH)2 và tạo ra phức hợp đồng màu xanh lam đặc trưng.
- Tính chất của anđehit: Glucozơ phản ứng oxi hóa bởi AgNO3 trong điều kiện có NH3 đun nóng (thuốc thử Tollens), còn gọi là phản ứng tráng bạc. Nếu dung dịch glucozơ phản ứng với Cu(OH)2 kèm theo xúc tác NaOH đun nóng (thuốc thử Felinh), ta thu được muối và kết tủa màu đỏ gạch.
Thông qua bài viết này, hy vọng rằng bạn đã tiếp thu thêm nhiều kiến thức mới về công thức phân tử và tính chất của đường saccarozo và glucozơ. Nếu bạn cần tư vấn và học trực tuyến để nâng cao kiến thức Hóa học của mình, hãy liên hệ ngay với Marathon Education – nơi mang đến những khoá học online chất lượng cao.