Trong xã hội hiện đại, công thức T – H – T’ đã trở thành một vấn đề không thể thiếu trong việc giải thích quy luật hoạt động của tư bản. Tuy nhiên, giá trị thặng dư (T) trong công thức này đã khiến nhiều người tò mò và đặt câu hỏi: Tại sao lại có giá trị thặng dư?
Những nhà kinh tế tư sản đã cố tình gây rối và che giấu nguyên nhân làm giàu của tư bản bằng việc chứng minh rằng quá trình lưu thông hàng hóa tạo ra giá trị thặng dư. Tuy nhiên, thực tế cho thấy dù có trao đổi hàng hóa với giá hay không, không tạo ra giá trị mới và không tạo ra giá trị thặng dư.
Trao đổi ngang giá và không ngang giá
Khi hàng hóa được trao đổi ngang giá, giá trị không thay đổi. Tuy nhiên, cả hai bên đều có lợi vì nhận được những hàng hóa phù hợp với nhu cầu của mình. Điều này không tạo ra giá trị thặng dư, nhưng tạo ra lợi ích cho cả hai bên.
Tuy nhiên, khi hàng hóa được trao đổi không ngang giá, có ba trường hợp có thể xảy ra. Trường hợp thứ nhất, một nhà tư bản bán hàng hóa cao hơn giá trị thực. Nhưng khi anh ta là người mua, anh ta phải mua với giá cao hơn giá trị thực. Tương tự, trường hợp thứ hai cũng không tạo ra giá trị thặng dư do hành vi mua rẻ của nhà tư bản. Trường hợp thứ ba, một kẻ giỏi lừa lọc, mua rẻ và bán đắt, có thể tạo ra giá trị thặng dư thông qua trao đổi không ngang giá. Tuy nhiên, tổng giá trị hàng hóa trong xã hội không tăng lên do hành vi cướp đoạt của kẻ này.
Giá trị thặng dư không đẻ ra từ lưu thông
Lưu thông hàng hóa không đẻ ra giá trị thặng dư. Nếu người ta trao đổi hàng hóa một mình, giá trị của hàng hóa không tăng lên. Người sản xuất muốn tạo ra giá trị mới cho hàng hóa, phải bằng lao động của mình. Ví dụ, người thợ giày tạo ra giá trị mới bằng cách sử dụng da thuộc. Tuy nhiên, giá trị của da thuộc không tăng lên sau quá trình này.
Vậy giá trị thặng dư có thể xuất hiện ở đâu? C.Mác đã chỉ ra rằng tư bản không thể xuất hiện từ lưu thông hay bên ngoài lưu thông. Giải quyết các mâu thuẫn này, ta cần lấy những quy luật nội tại của lưu thông hàng hóa làm cơ sở.
Một điều chắc chắn, quá trình lưu thông hàng hóa không đẻ ra giá trị thặng dư. Quá trình này chỉ mang lại lợi ích cho những người tham gia trao đổi. Để hiểu rõ hơn về công thức chung của tư bản, cần tổng hợp kiến thức và nhấn mạnh sự quan trọng của quy luật lưu thông hàng hóa trong việc giải thích giá trị thặng dư.
