Bệnh quai bị, còn được gọi là bệnh viêm tuyến mang tai, là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây trực tiếp qua đường hô hấp khi tiếp xúc gần với bệnh nhân qua giọt bắn khi nói, ho hoặc hắt hơi. Bệnh này phổ biến trong trẻ em và thanh thiếu niên, đặc điểm là viêm tuyến nước bọt mang tai không hóa mủ. Mặc dù là một bệnh tuy lành tính, nhưng nó có thể gây biến chứng viêm màng não, viêm tinh hoàn ở nam giới hoặc viêm buồng trứng ở nữ giới, và có thể dẫn đến vô sinh, ảnh hưởng đến chất lượng sống. Bệnh thường xuất hiện vào mùa đông – xuân và thường gặp ở trẻ nhỏ từ 5-9 tuổi.
Đặc Điểm Lâm Sàng
Bệnh quai bị có đặc điểm dịch tễ rõ ràng, thường xuất hiện trong các môi trường tập thể như trường học và nhà trẻ. Mọi đối tượng có thể mắc bệnh quai bị, nhưng nam giới có khả năng mắc bệnh cao hơn so với nữ giới. Tuy nhiên, trẻ dưới 2 tuổi ít gặp quai bị, dù trẻ chỉ được bảo vệ trong 6 tháng đầu nếu mẹ đã từng mắc bệnh quai bị. Sau 2 tuổi, tần suất bệnh tăng dần và đạt đỉnh cao ở lứa tuổi 10-19.
Sau khi tiếp xúc với virus quai bị khoảng 2-3 tuần, người bệnh có thể có cảm giác khó chịu, ăn kém, sốt, đôi khi rét, đau họng và đau góc hàm. Sau đó, tuyến mang tai sẽ sưng to dần trong khoảng 3 ngày, sau đó giảm sưng trong khoảng 1 tuần. Tuyến mang tai có thể sưng ở một bên hoặc cả hai bên, nhưng thường sưng cả hai bên. Nếu sưng cả hai bên, tuyến 2 có thể sưng sau khi tuyến 1 đã giảm sưng. Vùng sưng thường lan đến má và dưới hàm. Bệnh nhân có cảm giác đau ở vùng tuyến bị sưng, nhưng da trên vùng sưng không nóng và không đỏ. Bệnh nhân có thể gặp khó khăn khi nói, nuốt, và có cảm giác miệng khô. Thời gian biểu hiện bệnh lý là khoảng 10 ngày. Tuy nhiên, khoảng 25% người nhiễm virus quai bị mà không có dấu hiệu rõ rệt của bệnh lý, đây là những người có khả năng lây truyền bệnh mà người xung quanh không nhận biết. Bệnh quai bị gây miễn dịch bền vững sau khi đã mắc bệnh, dù có sưng ở một hoặc cả hai tuyến mang tai, nên ít khi tái lây bệnh quai bị lần thứ hai.
Phòng và Điều Trị Bệnh Quai Bị
Đối với mọi bệnh nhân, cần cách ly bệnh nhân trong vòng 2 tuần sau khi phát hiện bệnh. Hãy duy trì vệ sinh răng miệng và ăn những thực phẩm dễ tiêu hoá. Để giảm đau tại chỗ, có thể đắp ấm vùng sưng. Để giảm đau toàn thân và hạ sốt, dùng paracetamol. Đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế để kiểm tra và điều trị nếu bệnh nhân có các triệu chứng như sốt cao liên tục, đau đầu, nôn và buồn nôn, sưng đau tinh hoàn hoặc đau bụng, để phát hiện và điều trị các biến chứng kịp thời.
Vaccin phòng bệnh quai bị có tác dụng kích thích sản xuất kháng thể chống quai bị ở trẻ em. Số lần tiêm phụ thuộc vào độ tuổi, nếu bắt đầu từ 9 tháng tuổi, cần tiêm 3 lần: lần 1 lúc 9 tháng tuổi, lần 2 sau 6 tháng, và lần 3 khi trẻ từ 4-12 tuổi. Nếu bắt đầu từ 12 tháng tuổi, chỉ cần tiêm 2 lần: lần 1 lúc 12 tháng tuổi và lần 2 khi trẻ từ 4-12 tuổi. Tiêm chủng khẩn cấp được chỉ định cho trẻ từ 12 tháng tuổi, trẻ vị thành niên và người lớn nếu đã tiếp xúc với bệnh nhân quai bị, nhưng chưa mắc bệnh quai bị và chưa được tiêm chủng theo lịch. Trong trường hợp không có chống chỉ định, vaccin cần được tiêm không muộn hơn 72 giờ kể từ khi có tiếp xúc với bệnh nhân.
Để biết thêm thông tin chi tiết vui lòng liên hệ:
- Tổng đài chăm sóc khách hàng: 1800.888.989
- Tải về ứng dụng BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH PHÚ THỌ để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn và trao đổi trực tuyến với bác sĩ Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ mọi lúc mọi nơi.
Khoa Bệnh Nhiệt Đới – BVĐK tỉnh Phú Thọ
